بررسی مردم شناختی موسیقی آذربایجان( مطالعه موردی: موسیقی عاشیق های شهر تبریز )

موسیقی در زندگی مردم آذربایجان به ویژه شهر تبریز جایگاه ویژه ای دارد و مانند انواع موسیقی نواحی برگرفته از آداب و رسوم، اقلیم جغرافیایی، نگرش و جهان بینی مردم این منطقه است. موسیقی عاشیقی آذربایجان فقط از لحاظ شنیداری مورد توجه نیست بلکه بخشی از تاریخ و ادبیات نمایشی این سرزمین را در خود جای داده است. این مطالعه با هدف شناخت موسیقی عاشیقی شهر تبریز، ساختار و کارکردهای آن، تغییر و تحولات صورت گرفته در گذر زمان و مسائل و مشکلات پیش روی فعالان عرصه موسیقی عاشیقی انجام گرفت. در این مطالعه از روش کلی کار مردم شناسی یعنی مشاهده، بررسی اسنادی، مصاحبه و ثبت و ضبط آواها و تصاویر استقاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق، می توان گفت که هنر موسیقی عاشیقی کهن ترین و اصیل ترین هنر منطقه آذربایجان به ویژه شهر تبریز می باشد. این موسیقی از گذشته ای بسیار غنی برخوردار بوده و ریشه در اعتقادات و آداب و رسوم مردمان این منطقه دارد. پند آموزی، توجه به عرفان و اخلاقیات و اعتقادات دینی و مذهبی از ویژگی های بارز هنر موسیقی عاشیقی است که در واقع رمز ماندگاری جایگاه آن در میان مردمان این سرزمین است. تحولات ایجاد شده در ساختار و کارکردهای این صنعت بیانگر تلاش فعالان این هنر یعنی عاشیق ها در جهت سازگار کردن آن با زمانه خودشان می باشد. در گذشته حضور عاشیق ها در مراسم عروسی، جشن های آئینی و نظایر آن بسیار چشمگیر بود، متأسفانه امروزه این جایگاه هنر عاشیقی کم رنگ شده و فقط به مناطق روستایی و حومه شهر محدود شده است. از بین رفتن شیوه استاد-شاگردی در آموزش این هنر، عدم حمایت های لازم از طرف دولت، مشکلات معیشتی و صنفی و کم توجهی به حفظ و اشاعه این هنر از طرف سازمان های متولی از مشکلات عمده پیش روی این صنعت می باشد. لذا، توجه بیش از پیش به این هنر اصیل و مردمی، ثبت و ضبط آثار خلق شده، حمایت های اجتماعی، مادی و معنوی از فعالان این عرصه، تشکیل انجمن های فعال صنفی، توسعه آموزشگاه های هنر عاشیقی و انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه توصیه می گردد. کلید واژه ها: مردم شناسی، هنر موسیقی، عاشیقی، تبریز، مدل مریام، اتنوموزیکولوژی، آذربایجان